Κάτοικοι εξωτερικού με εισόδημα στην Ελλάδα – Σύμβαση Αποφυγής Διπλής Φορολογίας

Ένα πολύ σημαντικό κομμάτι της φορολογικής μεταχείρισης των φορολογικών κατοίκων του εξωτερικού ή ακόμα και των Ελλήνων – φορολογικών κατοίκων της Ελλάδος που ζούσαν για χρόνια στο εξωτερικό, αποτελεί η γνώση των συμβάσεων για την αποφυγή διπλής φορολόγησης εισοδημάτων, που έχει συνάψει η χώρα μας με πολλά κράτη παγκοσμίως .

Εάν, λοιπόν, είστε κάτοικοι εξωτερικού και αποκτάτε εισόδημα στην Ελλάδα (πχ. Σύνταξη) ή είστε κάτοικοι Ελλάδος που αποκτάτε εισόδημα στο εξωτερικό, θα πρέπει να γνωρίζετε τι προβλέπει η Σύμβαση Αποφυγής Διπλής Φορολογίας (ΣΑΔΦ) που έχει συνάψει η Ελλάδα με το εκάστοτε κράτος που σας αφορά. Είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζουν οι ενδιαφερόμενοι τι προβλέπεται σε μια τέτοια σύμβαση και αυτό γιατί υπάρχουν περιπτώσεις εισοδημάτων και παρακρατήσεων φόρων που μπορούν να συμψηφιστούν, από κράτος σε κράτος με σημαντική φορολογική ελάφρυνση για τον φορολογούμενο.

Τί είναι όμως η Σύμβαση Αποφυγής Διπλής Φορολογίας (ΣΑΔΦ);

Η ΣΑΔΦ αποτελεί  μια διμερή σύμβαση μεταξύ της Ελλάδας και άλλων κρατών παγκοσμίως, στην οποία καθορίζεται το διεθνές συμβατικό πλαίσιο για την αποφυγή της διπλής φορολογίας του εισοδήματος και του κεφαλαίου, το οποίο αποτυπώνεται στα κείμενα των διμερών Συμβάσεων Αποφυγής της Διπλής Φορολογίας που έχουν συναφθεί με άλλα Κράτη.

Κατά τη διάρκεια διαπραγμάτευσης για την υπογραφή μιας τέτοιας σύμβασης , λαμβάνονται υπ’ όψη στοιχεία της φορολογικής νομοθεσίας, του συνταξιοδοτικού συστήματος, της κοινωνικής και οικονομικής πολιτικής των Συμβαλλομένων Κρατών. Η ξεχωριστή αυτή διαδικασία έχει ως αποτέλεσμα να διαφοροποιείται, σε πολλές περιπτώσεις, το περιεχόμενο ορισμένων διατάξεων, με τις οποίες καθορίζονται οι όροι και οι προϋποθέσεις που πρέπει να πληρούνται για τη φορολογική μεταχείριση των συντάξεων, των παροχών και των παρόμοιων αμοιβών που λαμβάνουν κάτοικοι του ενός Κράτους από πηγές του άλλου Συμβαλλόμενου Κράτους.

Η Ελλάδα, ως μέλος του ΟΟΣΑ, στις διαπραγματεύσεις για τη σύναψη Σ.Α.Δ.Φ με άλλα Κράτη μέλη ή μη μέλη του εν λόγω Οργανισμού, ακολουθεί το Πρότυπο Σύμβασής του, το οποίο αποτελείται :

• Το κείμενο της σύμβασης
• τα ερμηνευτικά σχόλια (Commentaries) που ερμηνεύουν και επεξηγούν τις διατάξεις των άρθρων της σύμβασης.

Στο κείμενο μας αυτό , θεωρήσαμε σκόπιμο να ασχοληθούμε κατά κύριο λόγο με μια πηγή εισοδήματος που απασχολεί χιλιάδες Έλληνες που ζουν στο εξωτερικό ή ζουν στην Ελλάδα αλλά ζούσαν για πολλά χρόνια στο εξωτερικό.

Αυτή η πηγή εισοδήματος δεν είναι άλλη από τις συντάξεις.

Όπως ορίζεται στις διατάξεις του Προτύπου, με βάση το οποίο υπογράφονται οι συμβάσεις, συντάξεις (pensions) και άλλες παρόμοιες αμοιβές (similarremuneration) που καταβάλλονται σε κάτοικο ενός Συμβαλλόμενου Κράτους έναντι προηγούμενης εξαρτημένης απασχόλησης, φορολογούνται μόνο σε αυτό το Κράτος (το Κράτος Κατοικίας του δικαιούχου).
Στις διατάξεις αυτές  καλύπτονται  συντάξεις και άλλες παρόμοιες αμοιβέςπου καταβάλλονται έναντι προηγούμενης εξαρτημένης απασχόλησης στον ιδιωτικό τομέα, συντάξεις που λαμβάνουν χήρες και ορφανά, καθώς και συντάξεις οι οποίες καταβάλλονται έναντι υπηρεσιών που παρασχέθηκαν σε ένα Κράτος ή πολιτική υποδιαίρεση ή τοπική αρχή αυτού .
Με τον όρο «σύνταξη» νοείται η περιοδική πληρωμή, ενώ ο όρος «παρόμοιες αμοιβές» έχει ευρύτερη έννοια και μπορεί να περιλαμβάνει και μη περιοδικές πληρωμές. Π.χ. την περίπτωση κατά την οποία ένα πρόσωπο έχει τη δυνατότητα να επιλέξει, κατά τη συνταξιοδότησή του, την εφάπαξ καταβολή της σύνταξης, αντί της περιοδικής καταβολής της. Αντίθετα, δεν αποτελεί «παρόμοιααμοιβή» η επιστροφή συνταξιοδοτικών εισφορών μετά από προσωρινή εργασία.

Ας εξετάσουμε ορισμένες περιπτώσεις που μπορεί να απασχολήσουν κάποιο φορολογούμενο.

• Φορολογικός κάτοικος Ελλάδος που λαμβάνει σύνταξη από ένα Κράτος, με το οποίο η χώρα μας έχει υπογράψει σύμβαση αποφυγής διπλής φορολογίας.

Από τις διατάξεις της υπογεγραμμένης σύμβασης μπορεί να προβλέπεται :

Α) Δικαίωμα φορολόγησης και στα δυο Συμβαλλόμενα Κράτη, δηλαδή στο Κράτος Κατοικίας (Ελλάδα) και στο Κράτος Πηγής (από όπου προέρχεται η σύνταξη). Η διπλή φορολογία, πουτυχόν θα προκύψει, θα αποφευχθεί με τις σχετικές διατάξεις της Σύμβασης εφαρμοζομένων των αντίστοιχων διατάξεων της εσωτερικής φορολογικής νομοθεσίας μας. Συνεπώς, ο φόρος που έχει παρακρατηθεί στο Κράτος Πηγής (με βεβαίωση από την αρμόδια αρχή) συμψηφίζεται από το Κράτος Κατοικίας του δικαιούχου (Ελλάδα), μέχρι του ποσού του φόρου που αναλογεί για το ίδιοεισόδημα στην Ελλάδα.

Β) Δικαίωμα φορολόγησης μόνο στο Κράτος Κατοικίας (Ελλάδα), τότε προκειμένου να εφαρμοσθούν άμεσα οι διατάξεις της οικείας Σύμβασης και να μην παρακρατηθεί φόρος στο άλλο Συμβαλλόμενο Κράτος (Κράτος Πηγής), θα πρέπει ο δικαιούχος να υποβάλει στις φορολογικές αρχές του άλλου Κράτους το Πιστοποιητικό Φορολογικής Κατοικίας που εκδίδεται, ύστερα από αίτησή του. Εάν το Κράτος Πηγής (από όπου προέρχεται η σύνταξη) έχει παρακρατήσει φόρο κατά παρέκκλιση των διατάξεων της Σ.Α.Δ.Φ., ο εν λόγω φόρος δεν συμψηφίζεται έναντι του ελληνικού φόρου. Ο δικαιούχος της σύνταξης θα πρέπει να ζητήσει την επιστροφή του φόρου από την αλλοδαπή φορολογική αρχή, στην οποία θα πρέπει να υποβάλει το ως άνω Πιστοποιητικό.

Γ) Δικαίωμα φορολόγησης μόνο στο Κράτος Πηγής (από όπου προέρχεται η σύνταξη), τότε το Κράτος Κατοικίας (Ελλάδα) δεν θα επιβάλλει φόρο

• Στην περίπτωση που κάτοικος αλλοδαπής – Συμβαλλόμενου Κράτους λαμβάνει σύνταξη από πηγές Ελλάδας 

Από τις διατάξεις της υπογεγραμμένης σύμβασης μπορεί να προβλέπεται :

Α) Φορολόγηση του ποσού  μόνο στην Ελλάδα ή και στην Ελλάδα, τότε θα πρέπει να υποβάλει στην αρμόδια Δ.Ο.Υ. για κατοίκους εξωτερικού δήλωση φορολογίας εισοδήματος, όπου θα συμπεριλάβει το εν λόγω εισόδημα.

Β) Φορολόγηση του ποσού μόνο στο Κράτος Κατοικίας, τότε για να μην παρακρατείται φόρος εισοδήματος από τη σύνταξή του στην Ελλάδα, θα πρέπει ο δικαιούχος να υποβάλει στην αρχή κάθε έτους στο συνταξιοδοτικό του φορέα την «Αίτηση για την Εφαρμογή της Σύμβασης Αποφυγής της Διπλής Φορολογίας», δεόντως συμπληρωμένη και υπογεγραμμένη. Στην εν λόγω αίτηση είναι ενσωματωμένο και το «Πιστοποιητικό Φορολογικής Κατοικίας», το οποίο θα πρέπει να συμπληρωθεί, υπογραφεί και σφραγισθεί από την αρμόδια φορολογική αρχή της Κατοικίας του δικαιούχου. Το εν λόγω Πιστοποιητικό ισχύει μόνο για το ημερολογιακό έτος κτήσης του εισοδήματος. Στην περίπτωση που δεν υποβληθεί η ως άνω Αίτηση, θα πρέπει να εφαρμοσθούν οι διατάξεις της εσωτερικής νομοθεσίας της χώρας μας. Προκειμένου να επιστραφεί ο φόρος στο δικαιούχο του εισοδήματος, αυτός οφείλει να υποβάλλει στην αρμόδια υπηρεσία την «Ετήσια Αίτηση Επιστροφής Φόρου Εισοδήματος-AnnualClaimtoRefund of IncomeTax», δεόντως συμπληρωμένη και υπογεγραμμένη. Στην εν λόγω αίτηση είναι ενσωματωμένο και το «Πιστοποιητικό Φορολογικής Κατοικίας», το οποίο θα πρέπει να συμπληρωθεί, υπογραφεί και σφραγισθεί από την αρμόδια φορολογική αρχή του Κράτους Κατοικίας του.

Η συμπλήρωση των «Αιτήσεων για την Εφαρμογή της Σύμβασης Αποφυγής της Διπλής Φορολογίας» και των «Αιτήσεων Επιστροφής Φόρου Εισοδήματος-Annual ClaimtoRefund of IncomeTax» θα πρέπει να γίνεται από λογιστές- φοροτεχνικούς με βαθιά γνώση του αντικειμένου, καθώς μπορεί να ελαφρύνουν τη φορολογική επιβάρυνση των φορολογουμένων.